Sau hơn một năm giữ lãi suất tham chiếu ở mức cao nhất 23 năm, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) được dự báo nới lỏng tiền tệ vào hôm nay. Chủ tịch Fed Jerome Powell cũng có thể ra tín hiệu tiếp tục điều chỉnh trong các phiên họp sắp tới.
Đây là điều nhà đầu tư luôn kỳ vọng kể từ khi Fed bắt đầu nâng lãi đầu năm 2022 để kiềm chế lạm phát. Giới phân tích dự báo chứng khoán Mỹ lập đỉnh mới nhờ động thái này. Tuy nhiên, những người kỳ vọng sức ép tài chính được tháo bỏ ngay lập tức có thể thất vọng. Phần lớn người dân sẽ không cảm nhận được tác động của việc giảm lãi trong ít nhất một năm tới.
Dù doanh nghiệp có thể phản ứng với nhu cầu tăng bằng cách nâng giá, việc này khó diễn ra ngay sau khi Fed giảm lãi, theo Thomas Drechsel – Giáo sư kinh tế tại Đại học Maryland.
“Như phí thuê bao tháng Netflix chẳng hạn. Nó sẽ không thay đổi hàng tuần hay hàng tháng”, ông ví dụ. Nói cách khác, nếu dịch vụ xem phim trực tuyến này ghi nhận lượng người đăng ký mới tăng vọt sau khi Fed giảm lãi suất, họ cũng không nâng giá ngay lập tức. Vì trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp bị ràng buộc hợp đồng với khách hàng, khiến họ không thể sớm thay đổi chính sách.
Milton Friedman – nhà kinh tế học người Mỹ từng đạt giải Nobel cho biết dù Fed nâng hay giảm lãi, tác động toàn diện của quyết định này cũng phải mất một thời gian mới hiển hiện trong nền kinh tế. “Kinh tế Mỹ là một con tàu lớn. Khi Fed xoay bánh lái, con tàu cũng phải mất một lúc mới dịch chuyển được”, ông giải thích.
Các nhà kinh tế học cho rằng độ trễ có thể khoảng một năm. Điều này giúp lý giải vì sao đến 2023, lạm phát Mỹ mới bắt đầu hạ nhiệt, dù Fed kích hoạt quá trình nâng lãi từ đầu năm 2022.
Chủ tịch Fed Jerome Powell trong cuộc họp báo hôm 31/7. Ảnh: Reuters
Các ngân hàng trung ương giảm lãi suất vì hai lý do chính. Đó là khi tình hình tài chính xuống cấp trầm trọng hoặc lạm phát co lại quá nhanh, khiến lãi suất cao trở thành lực cản của nền kinh tế. Phần lớn nhà kinh tế học cho rằng Fed điều chỉnh chính sách vì lý do thứ hai.
Lãi suất tham chiếu của Fed áp dụng cho các khoản vay qua đêm liên ngân hàng. Đây không phải mức lãi người tiêu dùng phải trả, nhưng động thái của Fed vẫn ảnh hưởng đến lãi suất cho vay và tiết kiệm.
Fed giảm lãi bằng cách tăng mua chứng khoán, như trái phiếu chính phủ và chứng khoán đảm bảo bằng tài sản thế chấp (MBS). Các ngân hàng nhờ đó có thêm tiền mặt để cho vay. Lúc này, họ sẽ không cần áp mức lãi cao với các khoản vay. Diễn biến này có thể diễn ra gần như ngay lập tức. Tuy nhiên, đây là phần nổi của tảng băng chìm. Những tác động khó nhìn thấy sẽ đến muộn hơn khá nhiều.
Lãi suất ảnh hưởng đến nhiều quyết định của cá nhân, doanh nghiệp và chính phủ. Khi lãi suất thấp, chi phí đi vay sẽ rẻ hơn. Doanh nghiệp có thể đầu tư vào các dự án mới hoặc tuyển thêm nhân viên nếu tiền lãi giảm đi. Tương tự, người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn do việc gửi tiết kiệm kém hấp dẫn.
Tuy nhiên, nghiên cứu của Thomas Drechsel cho thấy “sẽ phải mất nhiều năm, tác động mới hiển hiện rõ trong nền kinh tế và phản ánh qua các số liệu”. “Điều này không có nghĩa việc giảm lãi suất không gây ra tác động sớm nào. Nhưng các thay đổi toàn diện chỉ đến sau nhiều năm”, ông nói. Thậm chí, tác động từ các đợt nâng lãi trước đây của Fed vẫn đang dần len lỏi trong kinh tế Mỹ.
Hà Thu (theo Reuters, CNN)
