Giữa tháng 11, miền Bắc chưa ghi nhận đợt rét đáng kể nào, trái ngược với thời tiết mọi năm, tuy nhiên, theo dự báo sẽ có một đợt không khí lạnh khá mạnh vào tuần cuối tháng này. Chuyên gia Huy Nguyễn có kinh nghiệm gần 20 năm làm việc cho các tổ chức quốc tế với vai trò là cố vấn cao cấp về biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, ứng dụng tại nhiều tổ chức quốc tế đưa ra nhận định về diễn biến mùa đông năm nay.
– Theo ông, mùa đông năm nay sẽ có những đặc điểm gì?
– Năm nay có sự chuyển pha giữa El Nino sang pha trung tính và khả năng cao chuyển sang La Nina vào tháng 11/2024 với xác suất là 70%. Mặc dù vậy sự xuất hiện của La-Nina hay không vẫn là điều chưa chắc chắn. Điều này kéo theo biến đổi bất thường của nhiệt độ. Theo quy luật của các giai đoạn chuyển pha, thời tiết sẽ có ngày rét cực đoan xuống rét đậm và rét hại ở các tỉnh miền núi phía Bắc trong tháng 1. Dù vậy vẫn sẽ có các đợt nắng ấm khiến mọi người có cảm giác nắng nóng.
Nhiệt độ từ đầu năm đến tháng 10 năm nay đều cao hơn so với trung bình của các năm trước. Trong tháng 12, tháng 1 tới đây cũng sẽ theo xu hướng ấm hơn bình thường. Dù vậy, nhiệt độ trung bình một số thời đoạn ngắn sẽ lạnh hơn năm trước khoảng 0,5-0,75 độ C trong những đợt lạnh có gió Đông Bắc ẩm đi vào khu vực miền núi phía Bắc, đồng bằng Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
Ngoài những ngày lạnh xen kẽ đợt nắng ấm, các đợt lạnh có mưa hoặc mưa phùn sẽ làm cho người dân có cảm giác lạnh hơn. Thời tiết lạnh năm nay sẽ rơi vào tháng 12, tháng 1 có thể kéo dài đến đầu tháng 2. Trong đó, khu vực phía Bắc, Đông Bắc, Bắc Trung Bộ lạnh sâu.
Chuyên gia thời tiết Huy Nguyễn. Ảnh: Nhân vật cung cấp
– Trạng thái thời tiết cực đoan rét đậm, rét hại ảnh hưởng như thế nào tới đời sống của người dân miền Bắc?
– Rét đậm, rét hại ảnh hưởng tiêu cực đến hầu hết khía cạnh đời sống của người dân, từ sản xuất, kinh doanh, trồng trọt, chăn nuôi gia súc, gia cầm, sinh hoạt trên diện rộng. Kiểu thời tiết lạnh năm nay là lạnh cực đoan trong khi nhà cửa, đặc biệt là ở miền núi phía Bắc, đa số là nhà hở. Khi trời lạnh, nhiệt độ bên ngoài và trong nhà gần như không khác nhau, ảnh hưởng sức khỏe. Ở khu vực miền núi, bà con có kiểu nhà sàn với thiết kế bếp ở giữa nhà sàn, lấy bếp lửa là trung tâm, mọi hoạt động diễn ra xung quanh căn bếp thì nhiệt độ sẽ ấm hơn nhưng đồng thời phải đốt lửa liên tục không tốt cho môi trường.
Với chăn nuôi, rét đậm rét hại khiến gia súc gia cầm bị ảnh hưởng, thiệt hại, nhất là khi lạnh kèm tuyết rơi như ở Lào Cai, Lai Châu, hay khu vực Đông Bắc, tỉnh Quảng Ninh. Chuồng trại thường không được xây dựng kiên cố nên khi không khí lạnh về, người dân phải đưa trâu bò xuống các thung lũng để tránh rét. Để làm việc này, người dân cũng cần biết thông tin dự báo sớm, để chuẩn bị thời gian và nhân công. Tương tự với người nuôi trồng thủy hải sản, cũng cần nắm được thông tin và chủ động đối phó với thời tiết cực đoan để tránh thiệt hại về kinh tế.
Lạnh giá cũng gây sự xáo trộn đến sinh hoạt. Ví dụ ngành giáo dục ở Hà Nội có quy định về việc chủ động tránh rét cho học sinh, ở một số tỉnh, khi nhiệt độ xuống dưới 10 độ C, học sinh mầm non và tiểu học được nghỉ học. Khi con nghỉ học, với khối tiểu học hoặc mầm non, chắc chắn phải có người ở nhà trông nom, khi đó, việc gián đoạn không chỉ dừng lại ở việc học của con cái mà còn ảnh hưởng tới công việc của bố mẹ.
Năm nay, thời gian được dự báo có rét đậm rét hại rơi vào dịp gần Tết Nguyên đán. Do đó, người dân cần có kế hoạch chủ động, sẵn sàng.
Người dân mặc kín, quấn khăn trước thời tiết lạnh giá hồi tháng 2/2023. Ảnh: Ngọc Thành
– Người dân cần ứng phó với kiểu thời tiết lạnh sâu như thế nào?
– Hiện nay, không khí lạnh được dự báo tương đối tốt. Dự báo xu hướng có thể biết trước 15 ngày và dự báo chi tiết có thể trước một tuần. Dựa vào thông tin dự báo, chúng ta cần đưa ra khuyến cáo, đưa ra hoạt động cụ thể hướng dẫn bà con. Ví dụ, nhiệt độ miền núi phía Bắc xuống dưới 7 độ nên đưa gia súc đi tránh rét dưới thung lũng, xuống dưới 10 độ tính đến sức khỏe con người, ưu tiên giữ ấm người già, trẻ em.
Theo quan sát của tôi, những năm gần đây, tỷ lệ người dân bị ốm, bị đột quỵ khi nhiệt độ xuống lạnh nhiều hơn bình thường. Nhiệt độ lạnh vượt ngưỡng thích nghi bình thường của con người, bên cạnh đó, chênh lệch nhiệt độ trong nhà và ngoài trời khá lớn, nếu ra ngoài đột ngột có thể gây sốc nhiệt. Do đó, người dân cần giữ ấm khi rời khỏi nhà, không ở ngoài trời quá sớm, quá khuya trừ những người công việc đặc thù. Những người có thói quen tập thể dục buổi sáng cũng cần chú ý, 5-6h là thời điểm lạnh nhất trong ngày, dễ dẫn đến nguy cơ đột quỵ, hoặc ảnh hưởng đến vấn đề sức khỏe khác.
Ngoài ra, một số người có thói quen đốt củi và than trong phòng để sưởi ấm. Điều này rất nguy hiểm vì than sinh ra khí CO và NO, làm tăng nồng độ trong phòng kín và đốt hết oxy, khiến người trong phòng dần mất ý thức và có thể bị tử vong.
– Thường xuyên chia sẻ dự báo thời tiết trên trang cá nhân, ông thấy người dân đón nhận các thông tin ra sao?
– Khi làm dự báo thời tiết, tôi thường hay khuyến cáo, như một lời nhắc. Bình thường nếu lạnh, mọi người sẽ phải mặc áo ấm tuy nhiên có nhắc trước thì người dân có thể có kế hoạch tốt hơn, chuẩn bị đầy đủ hơn. Tất nhiên, không phải tất cả mọi người cần đến lời khuyên của mình, nhưng tôi nghĩ rằng lời khuyên mà có giá trị dù chỉ với một người cũng đáng.
– Một trong những cách giúp người dân đối phó với thời tiết cực đoan hiện nay là các thiết bị gia dụng hiện đại, chuyên dụng, ông đánh giá như thế nào về sự hỗ trợ này?
– Đời sống của người dân ngày nay khác xưa nhiều, đã được nâng cao nên thói quen sinh hoạt cũng thay đổi theo. Xu hướng sử dụng thiết bị công nghệ hỗ trợ con người là rất tốt, giúp giảm sức lao động, giảm rủi ro, đặc biệt sự ảnh hưởng cực đoan của thời tiết.
Ngày xưa, mùa đông dù lạnh thế nào vẫn phải giặt quần áo bằng tay nhưng bây giờ đã có máy giặt thay thế rồi cả nước nóng. Thậm chí các máy giặt có hệ thống vắt khô, bên cạnh máy giặt có cả máy sấy, ưu thế hơn rất nhiều so với giặt bằng tay 2-3 ngày không khô. Máy móc hiện tại cũng đa dạng về mẫu mã và giá thành, phù hợp với nhu cầu của từng người.
Tuệ Anh
EcoWash Plus 2024 nổi bật với công nghệ giặt hơi nước Steamwash giúp diệt khuẩn bảo vệ sức khỏe cho đại gia đình, loại bỏ các tác nhân gây dị ứng đồng thời đánh bật các vết bẩn cứng đầu giúp giặt sạch sâu bảo vệ quần áo.
Để biết thêm thông tin, tìm hiểu tại đây.