Một năm giao tranh khốc liệt đã trôi qua kể từ lần gần nhất Tổng thống Vladimir Putin phát biểu trước các binh sĩ Nga trên Quảng trường Đỏ ở Moskva trong lễ duyệt binh kỷ niệm chiến thắng của Hồng quân Liên Xô trước Đức quốc xã.
Cuộc duyệt binh năm nay ngắn hơn đáng kể so với năm ngoái, quy mô lực lượng và khí tài tham gia cũng ít hơn, song thông điệp Ngày Chiến thắng của Tổng thống Putin gửi tới các binh sĩ và toàn thể người dân Nga không có nhiều thay đổi, khi ông tiếp tục coi chiến dịch ở Ukraine là cuộc chiến sống còn trước một phương Tây ngày càng quyết liệt và “có tâm lý bài Nga”.
“Thế giới hiện nay một lần nữa đứng trước bước ngoặt then chốt. Một cuộc chiến thực sự tiếp tục được phát động để chống lại chúng ta”, Tổng thống Putin nói trong bài phát biểu trước cuộc duyệt binh ngày 9/5.
Dù tuyên bố Nga “không coi dân tộc nào là thù địch hay không thân thiện, cả ở phương Đông và phương Tây”, ông Putin cho rằng các “thế lực đen tối” đang âm mưu chống lại Moskva.
“Giới tinh hoa toàn cầu hóa phương Tây vẫn nói về chủ nghĩa ngoại lệ, khiến mọi người chống lại nhau và chia rẽ xã hội, kích động xung đột và đảo chính, gieo rắc hận thù, bài Nga và chủ nghĩa dân tộc hung hăng”, ông Putin nói. “Ukraine đã trở thành con tốt cho những kế hoạch độc ác và ích kỷ của họ”.
Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu tại lễ duyệt binh Ngày Chiến tháng ở Quảng trường Đỏ, thủ đô Moskva ngày 9/5. Ảnh: AFP
Ông Putin đã nhiều lần so sánh cuộc chiến ở Ukraine với thách thức mà Nga phải đối mặt khi phát xít Đức đưa quân xâm lược Liên Xô năm 1941.
“Những trận chiến quyết định cho số phận của Tổ quốc chúng ta luôn được xem là biểu hiện của tình yêu nước và rất đỗi thiêng liêng”, ông nói.
Tổng thống Putin ca ngợi lực lượng Nga ở Ukraine là những anh hùng đang chiến đấu cho tương lai đất nước, chống lại một phương Tây mà theo ông “đã lãng quên vai trò quyết định của Liên Xô trong cuộc chiến đánh bại Đức quốc xã”.
Liên kết điều đó với tình hình hiện nay, Tổng thống Nga cho rằng “không gì quan trọng hơn” nỗ lực chiến đấu của lực lượng Nga ở Ukraine. “Ngày nay an ninh của đất nước phụ thuộc vào các bạn, tương lai của đất nước và người dân chúng ta phụ thuộc vào các bạn”, ông nói.
Lãnh đạo Nga nhấn mạnh cả nước “đều ủng hộ và cầu nguyện” cho những người lính tham chiến ở Ukraine. Lần đầu tiên kể từ khi chiến dịch bắt đầu, ông gọi đây là “cuộc chiến của nhân dân”.
Ann Simmons, nhà phân tích của WSJ, nhận định đây là nỗ lực của Tổng thống Putin nhằm kết nối giữa quá khứ hào hùng của Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại với chiến dịch ở Ukraine, từ đó khơi dậy lòng tự hào và tinh thần yêu nước của người Nga, nhằm củng cố khối đoàn kết toàn dân.
“Trong cuộc Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại, cha ông ta đã chứng minh rằng không có gì mạnh mẽ hơn và đáng tin cậy hơn tình đoàn kết. Cũng không có gì trên thế giới mạnh hơn tình yêu quê hương của chúng ta”, ông nói.
Cuộc khảo sát của trung tâm Levada ở Moskva hồi tháng 4 chỉ ra 75% người Nga ủng hộ chiến dịch của lực lượng vũ trang nước này ở Ukraine.
Lãnh đạo Điện Kremlin hô vang “vì nước Nga, vì lực lượng vũ trang dũng cảm của chúng ta, vì chiến thắng” khi kết thúc bài phát biểu. Tiếng reo hò “Ura” của các binh sĩ vang khắp Quảng trường Đỏ, cùng với tiếng đại bác trên nền quốc thiều Nga.
Tuy nhiên, người xem lễ duyệt binh dễ dàng nhận ra sự thiếu vắng của dàn xe tăng chiến đấu chủ lực hiện đại, hình ảnh vốn đã rất quen thuộc trong những sự kiện tương tự các năm trước. Cuộc duyệt binh cũng không có màn trình diễn của đội máy bay chiến đấu và chỉ kéo dài 45 phút, ngắn nhất trong lịch sử Nga hiện đại.
Trong gần 8 thập kỷ qua, lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng không chỉ là sự kiện để tưởng nhớ 27 triệu người Liên Xô đã thiệt mạng trong cuộc chiến với Đức Quốc xã, mà còn là dịp để phô diễn sức mạnh quân sự của Moskva. Bởi vậy, việc thiếu vắng các khí tài hạng nặng hiện đại gây cảm giác hụt hẫng cho nhiều người.
“Không có xe tăng. Chúng tôi rất buồn, nhưng không sao cả, mọi thứ sẽ tốt hơn”, Yelena Orlova nói, khi theo dõi những chiếc thiết giáp bánh lốp di chuyển trên đại lộ Novy Arbat của Moskva trước khi rời Quảng trường Đỏ.
Lực lượng Nga ở Ukraine đang phải dồn lực bảo vệ chiến tuyến dài hơn 1.000 km, đề phòng chiến dịch phản công sắp tới của Ukraine. Lực lượng tăng thiết giáp Nga cũng hứng chịu nhiều tổn thất sau hơn một năm giao tranh. Đó có thể là lý do lực lượng tham gia duyệt binh năm nay ít hơn mọi năm, theo giới quan sát.
“Đây được coi là màn phô diễn sức mạnh quân sự của Nga. Nhưng khi phần lớn sức mạnh quân sự đó tập trung trên chiến trường Ukraine, Nga thể hiện được rất ít trong lễ duyệt binh ở Quảng trường Đỏ”, Keir Giles, chuyên gia về Nga tại Viện Chatham ở London, nói.
Nhưng giới quan sát cho rằng việc giảm quy mô lực lượng tham gia duyệt binh năm nay có thể là một phần trong nỗ lực của ông Putin nhằm thể hiện sự đồng cảm và đoàn kết với người dân.
“Tổng thống Putin biết rằng nhiều người Nga sẽ không muốn chứng kiến một màn phô diễn quân sự quá lớn trong khi những người lính đang chiến đấu và hứng chịu tổn thất trên chiến trường Ukraine”, Ludmila Isurin, giáo sư nghiên cứu về Đông Âu tại Đại học Bang Ohio, Mỹ, nhận định. “Họ không có tâm trạng ăn mừng khi đất nước đang trong một cuộc chiến”.
Thanh Tâm (Theo Guardian, WSJ, CNN, Reuters)
