Chó sống ở gần nhà máy điện hạt nhân Chernobyl. Ảnh: MSN
Tiến hóa là quá trình vô cùng chậm chạp về mặt di truyền. Tuy nhiên, chó sống ở nhà máy điện hạt nhân Chernobyl đang trải qua quá trình tiến hóa nhanh chóng trong 40 năm kể từ sau thảm họa, theo IFL Science. Trong một nghiên cứu công bố đầu năm nay, các nhà nghiên cứu phân tích mẫu máu lấy từ chó lang thang quanh nhà máy điện và chó ở khu vực xung quanh. Họ phát hiện những con sống gần khu vực xảy ra vụ nổ nhất có ADN khác biệt, cho thấy chúng tách biệt về mặt di truyền so với chó trên thế giới.
“Điểm đáng chú ý nhất trong nghiên cứu là chúng tôi xác định quần thể chó sống gần lò phản ứng khi xem xét ADN của chúng”, Elaine Ostrander, nhà di truyền học ở Viện nghiên cứu hệ gene người quốc gia thuộc Viện y tế quốc gia Mỹ (NIH).
Ở thời điểm này, chưa rõ những khác biệt về di truyền này tác động như thế nào tới sức khỏe và đặc điểm của chó. Tuy nhiên, chúng không phải loài duy nhất tiến hóa sau thảm họa. Nghiên cứu gần đây kiểm tra hệ gene của chó sói trong vùng cho thấy chúng phát triển khả năng chống ung thư.
Một nghiên cứu khác nhận thấy ếch cây sống ở vùng cấm có màu da sẫm hơn đồng loại sống bên ngoài. Thích nghi đặc biệt này có thể giảm tác động tiêu cực của việc tiếp xúc với phóng xạ thông qua cung cấp cho ếch sẫm màu lượng melanin cao hơn.
Dù kết quả nghiên cứu không giải thích tại sao chó ở Chernobyl khác biệt về mặt di truyền với đồng loại ở khu vực khác có độ phóng xạ thấp hơn trên thế giới, phóng xạ có thể tác động tới các quần thể động vật theo nhiều cách.
Một nghiên cứu năm 2020 hé lộ phóng xạ có thể gây ra đột biến, góp phần dẫn tới biến dị di truyền từ cha mẹ sang con. Những cá thể không có khả năng đối với tác động khi tiếp xúc phóng xạ sẽ chết dần, để lại quần thể thích nghi tốt hơn với môi trường mới xung quanh.
Năm 2022, các nhà nghiên cứu đo đa dạng di truyền ở loài bọ chét nước sống trong những hồ ở vùng Chernobyl và nhận thấy độ đa dạng phóng xạ di truyền cao hơn ở hồ có lượng phóng xạ lớn hơn. Ít nhất trong trường hợp này, đột biến là lực tiến hóa cơ bản ảnh hưởng tới gene của bọ chét. Tuy nhiên, nghiên cứu không cung cấp bằng chứng trực tiếp chứng minh đột biến là yếu tố chi phối quá trình tiến hóa và chưa rõ điều tương tự có xảy ra ở quần thể chó địa phương hay không. Thay đổi về di truyền quan sát ở chó tại Chernobyl chứng minh quá trình tiến hóa nhanh chóng có thể xảy ra ở quần thể bị ảnh hưởng bởi thay đổi môi trường.
An Khang (Theo IFL Science)
