Mô phỏng sao lùn trắng bắn ra từ vụ nổ siêu tân tinh. Ảnh: Mark Garlick/Science Photo Library
Các nhà thiên văn học phát hiện ngôi sao chạy trốn nhanh nhất từng thấy trong dải Ngân Hà. Nó phóng với tốc độ khó tin từ một vụ nổ khổng lồ. Ngôi sao lùn trắng mang tên J0927 lao qua không gian ở 8.226.967 km/h. Được gọi là sao siêu tốc vì tốc độ của ngôi sao sẽ cho phép nó hoàn toàn thoát khỏi lực hấp dẫn của dải Ngân Hà một ngày nào đó, J0927 bay cùng 3 ngôi sao di chuyển nhanh khác. Chúng được cho là kết quả của vụ nổ siêu tân tinh loại Ia, một trong những vụ nổ dữ dội nhất trong vũ trụ. Nhóm nghiên cứu đứng đầu là Kareem El-Badry ở Trung tâm vật lý thiên văn Harvard – Smithsonian công bố phát hiện trên trang dữ liệu arXiv, Live Science hôm 15/6 đưa tin.
Vụ nổ siêu tân tinh loại Ia xảy ra khi hai ngôi sao rơi vào quỹ đạo xoay tròn quanh nhau, một trong số chúng là sao lùn trắng. Quá trình khiến sao lùn trắng lấy đi hydro từ ngôi sao nó xoay xung quanh, tạo ra phản ứng dẫn tới vụ nổ nhiệt hạt nhân cực lớn. Nhưng một vụ nổ sao đơn giản không đủ để ngôi sao bắn ra ở tốc độ trên. Các nhà thiên văn học nghi ngờ sao siêu tốc văng ra do một dạng đặc biệt của siêu tân tinh loại Ia gọi là siêu tân tinh D6.
Trong siêu tân tinh D6, hai sao lùn trắng xoay quanh nhau, một ngôi sao lấy đi lớp heli còn sót lại trên bề mặt ngôi sao cùng hệ. Quá trình đó tạo ra nhiều năng lượng trên bề mặt sao lùn trắng “ăn thịt” đồng loại đến mức kích hoạt phản ứng nhiệt hạch lần nữa, đưa sóng xung kích vào sâu trong lõi khiến ngôi sao phát nổ.
Dù những vụ nổ siêu tân tinh mạnh như vậy có rất nhiều, bằng chứng về chúng và sao lùn trắng bị bắn ra vẫn khó tìm. Để tìm kiếm một số ứng viên, El-Badry và cộng sự xem xét danh mục sao Gaia, dự án với mục tiêu tạo ra bản đồ sao chi tiết nhất của dải Ngân Hà. Từ dữ liệu Gaia, nhóm nghiên cứu phát hiện các sao lùn trắng. Thông qua quan sát kỹ hơn thành phần hóa học của chúng (chủ yếu là oxy và carbon), họ xác nhận sao lùn trắng chạy trốn là kết quả của vụ nổ khiến chúng mất đi heli và hydro.
Các phép đo sao lùn trắng hé lộ J0927 là ngôi sao lùn trắng bỏ trốn nhanh nhất từng được quan sát trong dải Ngân Hà, đánh bại kỷ lục trước đó là 7.919.904 km/h thuộc về ngôi sao D6-1. Nhóm nghiên cứu ước tính siêu tân tinh D6 có thể chiếm một nửa số siêu tân tinh loại Ia. Nhưng để chắc chắn, họ sẽ cần tìm thêm những ngôi sao bỏ trốn bay qua không gian.
An Khang (Theo Live Science)
