Trái phiếu doanh nghiệp là chứng khoán có kỳ hạn từ một năm trở lên do doanh nghiệp phát hành, xác nhận nghĩa vụ nợ của doanh nghiệp với người nắm giữ trái phiếu. Trái phiếu này phát hành theo hình thức ra công chúng hoặc riêng lẻ. Trong đó, trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được doanh nghiệp phát hành cho dưới 100 nhà đầu tư, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ mở cửa từ 9h sáng nay, giao dịch tương tự thị trường cổ phiếu, từ thứ hai đến thứ sáu hàng tuần, trừ các ngày nghỉ lễ. Thời gian giao dịch trong hai phiên, với phiên sáng từ 9h đến 11h30 và phiên chiều từ 13h đến 14h45.
Việc giao dịch được thực hiện thông qua thành viên là các công ty chứng khoán. Hệ thống giao dịch chỉ nhận lệnh mua bán từ thành viên. Nhà đầu tư mua trái phiếu phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp, mở tài khoản giao dịch tại các công ty chứng khoán. Việc xác định tư cách nhà đầu tư là trách nhiệm của đơn vị thành viên, đảm bảo đúng đối tượng theo quy định.
Giao dịch trái phiếu riêng lẻ là giao dịch mua bán thông thường áp dụng phương thức giao dịch thỏa thuận trên hệ thống theo nguyên tắc các bên tham gia tự thỏa thuận, thống nhất các nội dung giao dịch. Giao dịch thỏa thuận được xác lập khi bên mua – bên bán nhập lệnh giao dịch vào hệ thống và bên đối ứng xác nhận lệnh giao dịch này.
Có hai phương thức giao dịch thỏa thuận gồm thỏa thuận điện tử và thỏa thuận thông thường.
Đối với phương thức thỏa thuận điện tử, thành viên giao dịch nhập lệnh chào mua, chào bán với cam kết chắc chắn vào hệ thống hoặc lựa chọn các lệnh đối ứng phù hợp đã được nhập vào hệ thống để thực hiện giao dịch. Với thỏa thuận thông thường, bên mua và bên bán tự thỏa thuận với nhau về các điều kiện giao dịch từ trước và báo cáo kết quả giao dịch trái phiếu riêng lẻ để xác lập giao dịch.
HNX có trách nhiệm công khai thông tin về giao dịch trái phiếu riêng lẻ, bao gồm thông tin các mã trái phiếu doanh nghiệp đăng ký, thông tin về tổng khối lượng và tổng giá trị giao dịch toàn thị trường.
Theo HNX, từ tháng 6, hệ thống đã được hoàn thành việc thử nghiệm với thành viên, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD). Kết quả kiểm thử cho thấy hệ thống giao dịch trái phiếu riêng lẻ đã vận hành ổn định, đáp ứng được yêu cầu của thành viên trong việc nhập lệnh và tra cứu thông tin, đáp ứng yêu cầu của HNX trong việc quản lý, vận hành hệ thống.
HNX dự kiến có hơn 1.600 mã trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sẽ được đưa vào giao dịch.
Theo Bộ trưởng Tài chính, hệ thống đi vào hoạt động được kỳ vọng giúp tăng thanh khoản thị trường, đồng thời giúp cơ quan quản lý, thành viên thị trường, nhà đầu tư có thêm thông tin.
Lãnh đạo Bộ Tài chính cho rằng so với tiềm năng và tương quan với thị trường trong khu vực, quy mô của thị trường trái phiếu doanh nghiệp của Việt Nam vẫn còn ở mức khá khiêm tốn. Dư nợ toàn thị trường, bao gồm cả trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, chỉ khoảng 13% GDP.
Một trong những vấn đề lúc này là chất lượng thị trường cần được cải thiện, cơ cấu thị trường hiện chưa bền vững. Cá biệt một số doanh nghiệp còn vi phạm pháp luật về công bố thông tin, sử dụng vốn sai mục đích, theo Bộ Tài chính.
Các trái phiếu doanh nghiệp hiện nay cũng chủ yếu huy động trong thời gian trung hạn nên khối lượng đáo hạn thời gian tới rất lớn. “Trong bối cảnh nền kinh tế có nhiều khó khăn, hoạt động của các doanh nghiệp bị ảnh hưởng, sẽ là áp lực lớn với các doanh nghiệp phát hành trái phiếu khi thanh toán trái phiếu cũ và huy động mới”, Bộ Tài chính nhận định.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã trải qua giai đoạn tăng trưởng nóng trong hai năm 2020 và 2021 với khối lượng phát hành lần lượt gần 462.000 tỷ đồng và 658.000 tỷ đồng, theo số liệu của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA).
Tuy nhiên, thị trường này đã chững lại sau các vụ bắt giữ liên quan đến vi phạm trong phát hành và sử dụng vốn không đúng mục đích của một số nhà phát triển bất động sản lớn như Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát. Niềm tin của nhà đầu tư cá nhân – đối tượng chiếm khoảng 1/3 lượng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp – vào thị trường này đã suy giảm xuống mức rất thấp, thể hiện qua việc bán tháo trái phiếu vào cuối năm ngoái.
Trong khi đó, sức ép đáo hạn trái phiếu ngày càng tăng và số sẽ đáo hạn năm nay gần 273.000 tỷ đồng, theo ước tính của VNDirect.
Trước tình hình này, Chính phủ, các cơ quan đã có loạt động thái gỡ vướng. Đầu tháng 4, Nghị định 08 sửa đổi về trái phiếu doanh nghiệp cũng đã được ban hành, giúp thị trường dần ấm trở lại sau gần nửa năm “đóng băng”.
Minh Sơn
