Ngày 14/8, ông Kishida cho biết sẽ không tranh cử chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) vào tháng 9. Điều này đồng nghĩa sau thời gian đó, ông sẽ không giữ chức Thủ tướng Nhật Bản. LDP, đảng đã lãnh đạo nước Nhật gần như liên tục từ năm 1945, sẽ bầu chủ tịch vào tháng tới. Thông thường, chủ tịch đảng cầm quyền cũng đảm nhiệm vai trò thủ tướng.
Giới phân tích cho rằng việc này có thể khiến Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) hoãn kế hoạch tăng lãi suất. Thời gian tạm dừng bao lâu phụ thuộc vào quá trình tìm lãnh đạo đảng cầm quyền mới và phản ứng của thị trường ảnh hưởng đến tần suất nâng lãi ra sao.
Lãi suất tại Nhật Bản duy trì ở mức thấp gần 20 năm. Năm nay, chính sách tiền tệ này mới thay đổi, với 2 lần tăng. Hiện tại, mức lãi tham chiếu quanh 0,25%.
Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida trong cuộc họp báo tại Tokyo ngày 14/8. Ảnh: AFP
BOJ đến nay vẫn làm việc chặt chẽ với chính quyền của ông Kishida để tuyên truyền lợi ích về tăng lương cho người lao động. Vài ngày trước khi BOJ tăng lãi suất vào tháng 7, Kishida cho biết việc bình thường hóa chính sách tiền tệ sẽ hỗ trợ Nhật chuyển sang nền kinh tế dựa trên tăng trưởng. Đây là dấu hiệu cho thấy ông ủng hộ việc chấm dứt thời kỳ lãi suất cực thấp.
Việc ông Kishida từ chức sẽ để lại một khoảng trống chính trị, làm tăng bất ổn về chính sách kinh tế và gây phức tạp nỗ lực của BOJ trong chuyển dịch chính sách tiền tệ. Dù vậy, những ứng viên cho chức thủ tướng hiện tại đều ủng hộ việc tăng lãi suất.
Ông Shigeru Ishiba, người được coi là ứng viên hàng đầu để lãnh đạo LDP, nói với Reuters rằng BOJ đang “đi đúng hướng” khi tăng lãi suất từ từ. Các ứng viên khác, như Toshimitsu Motegi và Taro Kono, cũng kêu gọi tăng lãi suất.
Người duy nhất muốn nới lỏng là Sanae Takaichi. Ông thuộc đảng ủng hộ các chính sách kích thích như thời cựu thủ tướng Shinzo Abe.
“Takaichi có thể là ngoại lệ, nhưng hầu hết ứng viên dường như không phản đối việc bình thường hóa chính sách của BOJ. Nếu vậy, lộ trình tăng lãi dài hạn của ngân hàng sẽ không có nhiều gián đoạn”, nhà kinh tế học Mari Iwashita cho biết trên Reuters.
Tiền giấy yen Nhật. Ảnh: Reuters
Đồng yen yếu có thể gây sức ép lên các hộ gia đình, do làm tăng chi phí sinh hoạt. Vì vậy, các chính trị gia có khả năng đồng ý nâng lãi suất từ từ. Điều này đồng nghĩa BOJ tiếp tục điều chỉnh, dù tốc độ có thể chậm hơn dự kiến.
Một khảo sát do Viện Nghiên cứu kinh tế Nhật Bản thực hiện cuối tháng trước cho thấy nhiều nhà kinh tế học dự báo có thêm đợt điều chỉnh nữa vào cuối năm. Số liệu hôm 15/8 chỉ ra GDP Nhật Bản tăng mạnh hơn dự báo trong quý II, nhờ tiêu dùng sôi động. Việc này giúp củng cố khả năng nâng lãi.
Dù vậy, BOJ cũng có lý do để giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp chính sách tiếp theo vào ngày 19-20/9. Đây là thời điểm diễn ra cuộc đua vào ghế lãnh đạo LDP. Cuộc bầu cử tại Mỹ cũng có thể khiến thị trường biến động và ngân hàng này chùn chân.
“BOJ sẽ tạm dừng tăng lãi suất cho đến ít nhất là tháng 12, khi tình hình chính trị tại Nhật Bản và Mỹ trở nên rõ ràng”, Toru Suehiro – kinh tế trưởng tại Daiwa Securities kết luận.
Hà Thu (theo Reuters)
