“Vấn đề chính ở Nga là trong nửa thập kỷ qua, chúng ta là quốc gia duy nhất để mất nhiều người như vậy trong lĩnh vực khoa học”, Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Nga (RAS) Valentin Parmon ngày 18/5 cho hay. “Bây giờ, khi mọi người nói về chủ quyền công nghệ và tương lai phụ thuộc công nghệ khoa học, vấn đề là nước Nga đang thiếu những người có thể làm được điều đó”.
Ông Parmon kêu gọi chính phủ Nga tăng gấp ba lần kinh phí nghiên cứu để thu hút những người có năng lực quay lại nghiên cứu khoa học và đạt “mức độ gần trung bình” so với những nước công nghệ tiên tiến.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Ural, Nga. Ảnh: UrFU
Bình luận của Parmon được đưa ra sau khi các nhà khoa học thuộc Viện Cơ học Lý thuyết và Ứng dụng của Viện Hàn lâm Khoa học Nga (RAS) khu vực Siberia công bố thư ngỏ bênh vực ba nhà khoa học bị bắt vì cáo buộc phản quốc. Trong thư, họ cảnh báo những vụ án hình sự kiểu này có nguy cơ cản trở tiến bộ của Nga trong lĩnh vực công nghệ siêu vượt âm.
“Chúng tôi chỉ đơn giản không hiểu làm thế nào tiếp tục công việc của mình, khi bất kỳ bài viết hoặc báo cáo nào cũng có thể trở thành căn cứ để buộc tội phản quốc”, bức thư cho hay.
Theo các thành viên RAS ở Siberia, những vụ án nhằm vào nhà khoa học sẽ gây ra tác động tiêu cực với các nhà nghiên cứu trẻ.
“Ngay bây giờ, các sinh viên giỏi nhất từ chối làm việc với chúng tôi và những nhân viên trẻ tài năng nhất đang rời khỏi lĩnh vực khoa học. Một số lĩnh vực nghiên cứu cực kỳ quan trọng, có thể đặt nền tảng cho ngành công nghệ hàng không vũ trụ tương lai, lại phải đóng cửa vì nhân viên sợ tham gia nghiên cứu”, các nhà khoa học nhấn mạnh.
Giới chức Nga năm ngoái bắt hai nhà khoa học Anatoly Maslov và Alexander Shiplyuk với cáo buộc phản quốc. Nhà khoa học thứ ba là Valery Zvegintsev bị bắt tháng trước.
Từ trái qua phải: Anatoly Maslov, Alexander Shiplyuk và Valery Zvegintsev, ba nhà khoa học Nga bị bắt vì cáo buộc làm lộ thông tin nhạy cảm về công nghệ siêu vượt âm. Ảnh: Moscow Times
Năm 2012, Maslov và Shiplyuk trình bày kết quả thử nghiệm thiết kế tên lửa siêu vượt âm tại hội thảo ở Tours, Pháp. Vào năm 2016, ba người cùng viết một chương sách về công nghệ phương tiện lướt siêu vượt âm, động thái bị cho là tiết lộ những thông tin nhạy cảm về hệ thống vũ khí này.
Hiệu trưởng Đại học Quốc gia Moskva Viktor Sadovnichy hồi tháng 4 cho biết số lượng nhà khoa học ở Nga dưới 30 tuổi đã giảm 25% trong 10 năm qua.
“Năm 2010, Nga có 71.000 nhà khoa học dưới 30 tuổi, trong đó có 4.350 người có học vị. Năm 2021, số lượng này giảm xuống còn 53.000 người, trong đó 1.750 người có học vị”, ông Sadovnichy nói.
Ở tất cả nhóm tuổi, tổng số nhà khoa học ở Nga giảm xuống mức thấp lịch sử là 340.100 người vào năm 2021, theo Viện Nghiên cứu Thống kê và Kinh tế Tri thức tại Trường Kinh tế Cao cấp Moskva.
Số lượng người làm việc trong lĩnh vực khoa học ở Nga giảm dần từ năm 2014. Giai đoạn 2014-2021, số nhà khoa học giảm 10,5%, tương đương 76.000 người. Vào thời điểm Liên Xô tan rã, Nga có số lượng nhà nghiên cứu khoa học cao nhất thế giới, với 992.000 người.
Huyền Lê (Theo Moscow Times)
