Khi Guardiola không còn nghĩ quá nhiều

“Man City chỉ còn một trận đấu nữa là đến đỉnh cao. Vì vậy, thật tò mò khi HLV đưa họ đạt được vị thế như hiện tại lại bị nhiều người đánh giá là trở ngại tiềm ẩn trước vạch đích”, Sky Sports mở đầu bài viết.

Trở ngại tiềm ẩn được đề cập là thói quen suy nghĩ quá nhiều về chiến thuật trong các trận đấu lớn của Guardiola. Sau khi đoạt cú đúp danh hiệu quốc nội, Man City lần thứ hai vào chung kết Champions League với nỗi ám ảnh từ thất bại trong lần đầu tiên.

Cũng giống đại chiến Inter cuối tuần này, khi vào chung kết năm 2021, Man City được đánh giá cao hơn hẳn Chelsea. Tuy nhiên, CLB thành Manchester lại thất bại với cảm giác như “tự chuốc họa vào thân” khi Guardiola lựa chọn đội hình xuất phát mà không có tiền vệ phòng ngự thực thụ.

Đó chỉ là thay đổi mới nhất trong một chuỗi dài những điều chỉnh chiến thuật gây tranh cãi của Guardiola trên đấu trường châu Âu và khiến ông chịu tai tiếng về việc trau chuốt hay cố gắng sáng tạo quá mức. HLV Tây Ban Nha vừa thích thú vừa bực bội với quan điểm như vậy. “Tôi thích suy nghĩ quá nhiều và tạo ra những chiến thuật ngu ngốc”, Guardiola nói với vẻ châm biếm trong buổi họp báo vào năm ngoái.

Guardiola chịu điều tiếng này từ thời còn dẫn dắt Bayern, nơi ông bắt đầu thử nghiệm nhiều sơ đồ và chiến thuật. Trước đó, ông hiếm khi đi chệch khỏi đội hình 4-3-3 ưa thích với lối chơi tiki-taka tại Barca và giành hai chức vô địch Champions League trong bốn năm. Sự linh hoạt trong chiến thuật giúp Bayern thống trị giải quốc nội, nhưng bị xem là lỗ hổng khiến “Hùm xám” hụt hơi ở đấu trường châu lục.

Trong mùa đầu tiên tại sân Allianz, Guardiola chọn chơi bốn tiền đạo, thay vì ba, ở bán kết lượt về trên sân nhà gặp Real Madrid. Quyết định này gây ra những hậu quả tai hại, khi Bayern thua 0-1 trên đất Tây Ban Nha rồi thảm bại 0-4 trước khán giả nhà. Sau trận, chính Guardiola thừa nhận việc đột ngột chuyển sang đội hình 4-2-4 đã gây ra sự hỗn loạn.

Dù vậy, Guardiola vẫn thay đổi hệ thống vào cùng thời điểm của cùng một giải đấu trong mùa kế tiếp. Khi đó, ông triển khai hàng thủ ba hậu vệ nhằm phong tỏa bộ ba tiền đạo của Barca, gồm Lionel Messi, Neymar và Luis Suarez tại Nou Camp. Sau khởi đầu tệ hại, ông buộc phải trở về sơ đồ bốn hậu vệ ngay giữa trận bán kết lượt đi. Thực tế, Bayern nhận ba bàn thua sau khi chuyển về hệ thống bốn hậu vệ. Nhưng “Hùm xám” chỉ may mắn mới giữ sạch lưới khi khởi đầu với sơ đồ ba hậu vệ và thay đổi này như một thử nghiệm sai lầm khác của Guardiola. Chiến thắng 3-2 ở lượt về trên đất Đức là không đủ để Bayern lật ngược thế cờ.

Một năm sau, HLV người Catalonia tiếp tục gây tranh cãi khi gạch tên Thomas Muller để bổ sung một tiền vệ cho bán kết lượt đi gặp Atletico Madrid. Mùa 2015-2016, tiền đạo Đức thể hiện phong độ bùng nổ với 31 bàn qua 44 trận trên mọi đấu trường, nhưng phải nhường suất đá chính cho Thiago Alcantara và chỉ vào sân từ phút 70. Một lần nữa, quyết định của Guardiola không mang lại hiệu quả khi Bayern thua 0-1. Trong màn tái đấu tại Allianz, “Hùm xám” thắng 2-1 nhưng vẫn bị loại bởi luật bàn trên sân khách.

Những sai lầm chiến thuật trong ba năm liên tiếp khiến Guardiola bị gán cho căn bệnh “nghĩ quá nhiều”. Và việc này tiếp diễn khi ông đến Man City. Trước trận chung kết thua Chelsea năm 2021, việc Man City bị loại sớm bởi Monaco, Liverpool, Tottenham và Lyon ở các mùa trước đó đều có dấu ấn từ những xáo trộn chiến thuật của Guardiola vào thời điểm quan trọng.

Đấu Liverpool năm 2018, Guardiola đẩy Aymeric Laporte – sở trường là trung vệ – ra đá hậu vệ trái xa lạ, khiến anh liên tục bị Mohamed Salah hành hạ. Ilkay Gundogan – một tiền vệ trung tâm – bị đẩy sang cánh phải thay Raheem Sterling. Gặp Tottenham một năm sau đó, ông gây sốc khi loại Kevin De Bruyne ở trận lượt đi thua 0-1. Ở lượt về, Guardiola xếp Gundogan thế chỗ Fernandinho đá tiền vệ trụ, khiến Man City thiếu khả năng kiểm soát thường thấy và bị loại bởi luật bàn thắng trên sân khách.

Nhưng lần thay đổi gây sốc hơn cả là trận tứ kết gặp Lyon năm 2020, khi giải chỉ đá một lượt knock-out ở địa điểm trung lập – sân Jose Alvalade, Lisbon, Bồ Đào Nha. Guardiola bố trí năm hậu vệ và hai tiền vệ phòng ngự, trước đối thủ xếp thứ bảy tại Ligue 1. Ông còn loại bỏ David Silva, Bernardo Silva, Riyad Mahrez và Phil Foden cùng hậu vệ tấn công đang đạt phong độ cao Benjamin Mendy. Kết quả, Man City thua 1-3, dù kiểm soát tới 72%, dứt điểm 18 lần với bảy cú trúng đích – so với bảy và sáu của Lyon.

Năm 2021, trong lần tiến sát chức vô địch Champions League nhất kể từ khi chia tay Barca, Guardiola lại để cả hai tiền vệ phòng ngự quan trọng là Fernandinho và Rodri ngồi ngoài. Thay vào đó, ông xếp ba tiền vệ giàu kỹ thuật và có thiên hướng tấn công là Ilkay Gundogan, Bernardo Silva và Phil Foden. Ngoài ra, Guardiola còn đẩy Kevin De Bruyne lên đá cao nhất trên hàng công, và chỉ tung hai tiền đạo thực thụ Sergio Aguero và Gabriel Jesus vào sân trong hiệp hai. Như thường lệ, những thay đổi này khiến Guardiola hứng chịu chỉ trích khi Man City thua 0-1 bởi bàn duy nhất của Kai Havertz.

Nhưng đồng thời, các quyết định chiến thuật táo bạo là một phần khiến Guardiola trở thành HLV đặc biệt và điều đó đã tạo ra khác biệt cho Man City mùa này.

Hè 2022, Guardiola bán một số trụ cột của Man City cho các đối thủ trong nhóm Big 6. Họ để Raheem Sterling sang Chelsea với giá 57 triệu USD, Jesus và Zinchenko sang Arsenal lần lượt với giá 55 và 39 triệu USD. Tới kỳ chuyển nhượng giữa mùa, HLV Tây Ban Nha tiếp tục gây bất ngờ khi đẩy Cancelo sang Bayern theo dạng cho mượn và không mua hậu vệ trái thay thế.

Nhưng như cựu tiền vệ Roy Keane bình luận, nhờ sự dứt khoát của Guardiola trong việc mạnh tay loại bỏ những cầu thủ muốn rời đi hoặc có xích mích, tập thể Man City luôn duy trì sự khát khao, quyết tâm và đoàn kết. Từ đó, đội thẳng tiến đến ngôi vô địch Ngoại hạng Anh, đoạt Cup FA và vào chung kết Champions League.

Trong hành trình này, Guardiola đại tu hoàn toàn lối chơi của Man City, thi đấu trực diện hơn để gây sát thương tối đa và ưu tiên nền tảng thể chất ở hàng thủ. Ông dùng Manuel Akanji – sở trường là trung vệ – đá hậu vệ trái để vô hiệu hóa Bukayo Saka trong trận thắng Arsenal 4-1 trên sân Etihad, tạo bước ngoặt trong cuộc đua vô địch Ngoại hạng Anh. Sau đó, Guardiola tiếp tục thay đổi khi giúp John Stones tỏa sáng trong vai trò mới – xuất phát ở vị trí hậu vệ phải nhưng thường xuyên bó vào trung lộ và tham gia tấn công.

Tại Champions League, Man City trình diễn bộ mặt thực dụng, thay vì kiểm soát bóng và gây sức ép lớn như trước. Ở tứ kết lượt đi trên sân Etihad, Man City chỉ kiểm soát bóng 44%, nhưng tận dụng tối đa cơ hội để thắng Bayern 3-0. Làm khách trên đất Đức ở lượt về, Man City kiểm soát bóng 42%, dứt điểm bảy lần với hai cú trúng đích, so với 19 và 7 của Bayern, nhưng vẫn hòa 1-1 để đi tiếp. Tương tự, ở bán kết, Man City thi đấu cầm chừng để hòa Real 1-1 tại lượt đi, trước khi bung sức để vùi dập đối thủ 4-0 trên sân nhà Etihad.

Nhưng điều quan trọng hơn cả là Guardiola dường như đã tìm ra bộ khung ưng ý nhất. Khi đấu Bayern và Real, ông đều giữ nguyên đội hình xuất phát ở trận lượt đi và lượt về, với thay đổi duy nhất là Kyle Walker thế chỗ Nathan Ake bị chấn thương ở bán kết.

Ederson vẫn chắc suất trong khung gỗ, còn Erling Haaland thành cái tên không thể thay thế ở vị trí tiền đạo cắm – nơi thường xuyên có sự thay đổi những mùa trước. Jack Grealish, Gundogan, De Bruyne và Bernado Silva là bộ tứ hỗ trợ phía sau trung phong Na Uy, còn Rodri sắm vai tiền vệ trụ.

“Cuối cùng, đây có thể là mùa giải mà tất cả diễn ra đúng như mong đợi”, Sky Sports bình luận. “Guardiola đã dẫn dắt Man City đi được hai phần ba chặng đường tới cú ăn ba lịch sử. Lần này, khả năng Guardiola tự gây ra thiệt hại nào cho Man City ở vạch đích đang thấp hơn bao giờ hết”.

Hồng Duy