Theo kế hoạch sắp xếp tổ chức bộ máy của Chính phủ công bố ngày 5/12, dự kiến có 5 bộ và 3 cơ quan ngang bộ sẽ duy trì, chỉ tinh gọn bên trong, gồm Bộ Quốc phòng, Công an, Tư pháp, Công Thương, Văn hóa Thể thao và Du lịch; Văn phòng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
14 bộ, cơ quan ngang bộ được định hướng sắp xếp và hợp nhất. Trong đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư với Bộ Tài chính hợp nhất, lấy tên dự kiến là Bộ Tài chính và Đầu tư phát triển hoặc Bộ Kinh tế phát triển. Bộ này quản lý nhà nước về các ngành, lĩnh vực đang giao cho Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Xây dựng hợp nhất, tên bộ sau sắp xếp dự kiến là Bộ Phát triển Hạ tầng hoặc Bộ Giao thông và xây dựng đô thị, nông thôn.
Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hợp nhất, dự kiến tên sau sắp xếp là Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên Môi trường.
Hợp nhất Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Khoa học và Công nghệ. Tên bộ sau sắp xếp dự kiến là Bộ Khoa học, Công nghệ và Chuyển đổi số hoặc Bộ Khoa học, Công nghệ, Chuyển đổi số và Truyền thông. Bộ này thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các ngành, lĩnh vực hiện đang giao cho Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Khoa học và Công nghệ.
Bộ Lao động Thương binh và Xã hội và Bộ Nội vụ hợp nhất, dự kiến tên là Bộ Nội vụ và Lao động. Chức năng quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp chuyển sang Bộ Giáo dục và Đào tạo; chuyển chức năng quản lý nhà nước về bảo trợ xã hội, trẻ em, phòng, chống tệ nạn xã hội sang Bộ Y tế.
Bộ Y tế phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương tiếp nhận một số nhiệm vụ của Ban Bảo vệ chăm sóc sức khỏe Trung ương (khi kết thúc hoạt động Ban này); dự kiến tiếp nhận quản lý nhà nước về bảo trợ xã hội; trẻ em; phòng, chống tệ nạn xã hội từ Bộ Lao động Thương binh và Xã hội chuyển sang.
Bộ Ngoại giao tiếp nhận nhiệm vụ chính của Ban Đối ngoại Trung ương, Ủy ban Đối ngoại Quốc hội (khi kết thúc hoạt động của hai cơ quan này).
Bộ Nội vụ xây dựng phương án sắp xếp Học viện Hành chính Quốc gia theo hướng sáp nhập vào Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; phối hợp với Bộ Lao động Thương binh và Xã hội xây dựng đề án hợp nhất Bộ Lao động Thương binh và Xã hội với Bộ Nội vụ (sau khi chuyển một số chức năng sang Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế); phối hợp với Ủy ban Dân tộc chuyển chức năng, nhiệm vụ của Ban Tôn giáo Chính phủ về Ủy ban Dân tộc.
Ủy ban Dân tộc phối hợp với Bộ Nội vụ xây dựng phương án tiếp nhận Ban Tôn giáo Chính phủ và phối hợp với Bộ Lao động Thương binh và Xã hội tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ về giảm nghèo.
Trụ sở Bộ Khoa học và Công nghệ, tháng 12/2024. Ảnh: Hoàng Giang
19 tập đoàn, tổng công ty sẽ chuyển quyền đại diện chủ sở hữu
Dự kiến, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp sẽ kết thúc hoạt động, chuyển chức năng, nhiệm vụ về Bộ Tài chính, các bộ chuyên ngành và cơ quan có liên quan. Theo phương án này, dự kiến chức năng, nhiệm vụ thực hiện quyền đại diện của chủ sở hữu đối với 19 tập đoàn, tổng công ty đang giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp quản lý chuyển về Bộ Tài chính và Đầu tư phát triển hoặc Bộ Kinh tế phát triển.
Chính phủ sẽ nghiên cứu chuyển chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước về các bộ quản lý chuyên ngành, lĩnh vực.
Với một số tập đoàn lớn như Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Tổng Công ty đường sắt Việt Nam, Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam, sẽ nghiên cứu xác định là đầu mối tổ chức Đảng trực thuộc Đảng bộ Chính phủ.
Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cũng dự kiến kết thúc hoạt động, chuyển nhiệm vụ về Bộ Tài chính và Đầu tư phát triển hoặc Bộ Kinh tế phát triển, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Để thực hiện nhiệm vụ điều phối giám sát chung với thị trường tài chính (chứng khoán, bảo hiểm, ngân hàng) trong khi các luật chuyên ngành đang giao trách nhiệm cho bộ ngành thực hiện, Chính phủ dự kiến sẽ lập tổ chức phối hợp liên ngành do lãnh đạo Chính phủ đứng đầu để chỉ đạo hoạt động điều phối giám sát chung với thị trường tài chính.
Hai phương án sắp xếp hai Viện Hàn lâm khoa học
Chính phủ dự kiến hai phương án sắp xếp hai Viện Hàn lâm khoa học, trong đó phương án một là hợp nhất Viện Hàn lâm Khoa học xã hội với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ thành Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam. Phương án hai là duy trì hai Viện Hàn lâm nhưng tinh gọn bộ máy và biên chế, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, đáp ứng yêu cầu của Chiến lược phát triển khoa học và công nghệ Việt Nam.
Đại học Quốc gia Hà Nội và TP HCM dự kiến chuyển về Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý. Truyền hình Nhân dân, Quốc hội, Thông tấn, VOV, VTC dự kiến sẽ kết thúc hoạt động, chuyển chức năng, nhiệm vụ liên quan về Đài truyền hình Việt Nam. Đồng thời, Đài truyền hình Việt Nam sẽ cơ cấu lại, đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ truyền hình quốc gia, có các kênh chuyên đề phù hợp.
Thông tấn xã Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam sắp xếp, tinh gọn, giảm mạnh đầu mối bộ máy bên trong và biên chế; tập trung xây dựng Thông tấn xã Việt Nam là cơ quan thông tấn quốc gia, Đài Tiếng nói Việt Nam là đài phát thanh quốc gia, tập trung vào báo in, báo điện tử, báo nói (VOV) để thực hiện nhiệm vụ chính trị, được ngân sách Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên cho các hoạt động.
Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh dự kiến chuyển vào cơ cấu tổ chức của Bộ Quốc phòng.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam sẽ sáp nhập vào Bộ Tài chính và Đầu tư phát triển hoặc Bộ Kinh tế phát triển. Phương án này tạo điều kiện cho Bảo hiểm xã hội Việt Nam thực hiện chức năng, nhiệm vụ có tính độc lập như hiện nay; đồng thời tạo điều kiện cho Hội đồng quản lý bảo hiểm (hiện do Bộ trưởng Tài chính là Chủ tịch) chỉ đạo quản lý Quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế được hiệu quả.
Lập Đảng bộ Chính phủ trực thuộc Trung ương
Dự kiến Ban cán sự đảng Chính phủ sẽ kết thúc hoạt động, lập Đảng bộ Chính phủ trực thuộc Trung ương gồm các tổ chức đảng trong các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và một số đảng bộ tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng thương mại. Đảng bộ Quân đội và Đảng bộ Công an trực thuộc Trung ương giữ nguyên như hiện nay.
Ban cán sự đảng các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ cũng kết thúc hoạt động, lập Đảng bộ các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ.
Cơ bản không duy trì mô hình tổng cục thuộc bộ
Các bộ, cơ quan ngang bộ được giao nhiệm vụ xây dựng phương án sắp xếp, tổ chức lại, đảm bảo tinh gọn, cơ bản không duy trì mô hình tổng cục thuộc bộ. Nếu cần thiết duy trì mô hình tổng cục, các bộ phải báo cáo Ban chỉ đạo của Chính phủ để xin ý kiến Ban chỉ đạo Trung ương xem xét.
Mỗi bộ chỉ duy trì một đầu mối tổ chức tương ứng với lĩnh vực tổ chức cán bộ, pháp chế, hợp tác quốc tế, văn phòng, kế hoạch tài chính, thanh tra. Đồng thời, các bộ rà soát các cục, vụ theo hướng tinh gọn, chỉ duy trì các cục, vụ có đối tượng quản lý chuyên ngành. Với các cục, vụ liên thông gắn kết, cần kiện toàn thành một đầu mối.
Việc chuyển các vụ thành cục cần hạn chế tối đa, trừ trường hợp cần đẩy mạnh phân cấp thẩm quyền xử lý theo chức năng quản lý nhà nước của Bộ.
Trụ sở Bộ Tài nguyên và Môi trường, tháng 12/2024. Ảnh: Ngọc Thành
Duy trì hai báo đang tự chủ chi thường xuyên trở lên ở một Bộ
Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành chỉ duy trì tối đa 5 đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện chức năng phục vụ quản lý nhà nước thuộc cơ cấu tổ chức, gồm viện, tạp chí, báo, trung tâm thông tin, trường đào tạo bồi dưỡng cán bộ công chức viên chức. Viện cần thu gọn đầu mối theo nguyên tắc một đơn vị sự nghiệp công lập cung ứng nhiều dịch vụ sự nghiệp công cùng loại.
Các bộ, cơ quan ngang bộ sắp xếp đảm bảo mỗi đơn vị chỉ có một cơ quan báo gồm báo in, báo điện tử và Cổng thông tin điện tử bộ ngành; một tạp chí khoa học chuyên ngành.
Trong quá trình sắp xếp các bộ, trường hợp có hai báo đang tự chủ chi thường xuyên trở lên thì trước mắt duy trì và thực hiện lộ trình sắp xếp phù hợp với quy hoạch mạng lưới các cơ quan báo chí theo quyết định của cấp có thẩm quyền.
Thực hiện phương án nêu trên, Chính phủ sau khi tinh gọn sẽ có 13 bộ, 4 cơ quan ngang bộ (giảm 5 bộ); 4 cơ quan thuộc Chính phủ (giảm 4 cơ quan). Mô hình này sẽ tổ chức bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực; điều chỉnh hợp lý về phân công quản lý nhà nước với một số ngành, lĩnh vực, khắc phục chồng chéo, giao thoa về chức năng, nhiệm vụ.
Việc sắp xếp lại tổ chức bên trong các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ sẽ thực hiện cùng với tinh giản biên chế triệt để, thu hút người tài năng vào khu vực công.
Tuy nhiên, do số lượng cơ quan thuộc diện sắp xếp lớn, không tránh khỏi tác động đến tư tưởng của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là những người đang giữ chức vụ lãnh đạo. Quy mô, phạm vi quản lý của một số bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực sẽ lớn, đặt ra yêu cầu cao với người đứng đầu và đội ngũ lãnh đạo. Vì vậy, Chính phủ cho rằng cần chuẩn bị kỹ về nhân sự đảm bảo triển khai đồng bộ, có hiệu quả.
