Sáng 29/5, thảo luận tại Quốc hội về thực hiện chính sách, pháp luật y tế cơ sở, y tế dự phòng, PGS Nguyễn Lân Hiếu (Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và Bệnh viện Đa khoa Bình Dương) cho rằng phát triển y tế dự phòng là thách thức lớn nhất của ngành y giai đoạn hiện nay. Tăng lương, xây trụ sở đẹp, mua máy móc… không giải quyết được gốc rễ của vấn đề vì lương không thể tăng mãi. Cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không ai biết sử dụng, dẫn đến lãng phí lớn.
Dù dự phòng là mục tiêu quan trọng nhưng ông Hiếu cho rằng chữa bệnh cần được coi là chìa khóa để y tế cơ sở đủ sức tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường. Chính sách bất hợp lý hiện nay đang bóp nghẹt sự phát triển của trạm y tế xã phường vì “cùng một bệnh, nếu chữa ở xã chỉ được dùng thuốc hạ áp với giá 100 đồng một viên, còn lên bệnh viện huyện, tỉnh được cấp thuốc đắt tiền hơn”. Một đêm trực của cán bộ y tế thù lao không đáng kể, khám một bệnh nhân được 27.000 đồng “mà còn bị trừ ngược xuôi”.
Để hệ thống y tế dự phòng không bị teo tóp và mất chức năng điều trị, ông Hiếu đề xuất thử nghiệm mô hình mới: Coi trạm y tế xã phường là phòng khám của trung tâm y tế quận huyện. Tiêu chuẩn con người ở tuyến xã và huyện sẽ tương đương nhau, gồm cả bệnh nhân và cán bộ y tế. Bác sĩ tuyến huyện sẽ có những ngày khám ngoại trú cố định ở xã, phường, với các bệnh mãn tính, không lây nhiễm như huyết áp, đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mãn tính; khám ngoại khoa, sản khoa, nhi khoa… để tư vấn cho người bệnh đi chữa đúng địa chỉ. Bệnh nhân đã khám ở tuyến trên về cũng sẽ được bác sĩ tuyến huyện về xã thăm khám lại, xử lý luôn các vấn đề đơn giản.
“Cần may đo cẩn thận chứ không thể mặc đồng phục cho tất cả trạm y tế trong hệ thống”, ông Hiếu nói. Cụ thể, nơi nào có trạm trưởng giỏi về siêu âm thì phải đầu tư máy tốt để phát huy khả năng của họ; y sĩ học y học cổ truyền giỏi châm cứu cần được đầu tư phương tiện chuyên biệt. Trưởng trạm y tế xã phường cần được giao thêm quyền và trách nhiệm để họ phát huy thế mạnh.
PGS Nguyễn Lân Hiếu phát biểu tại hội trường Quốc hội, sáng 29/5. Video: Truyền hình Quốc hội
Theo PGS Nguyễn Lân Hiếu, sau khi trạm y tế xã phường đã vận hành trơn tru theo mô hình trên, các bệnh viện huyện, tỉnh sẽ phối hợp với nhau. Bác sĩ giỏi ở tỉnh về huyện làm việc định kỳ trong tuần. Bệnh nhân sau mổ được khám lại ở huyện. Mô hình này tương tự như bệnh viện tỉnh đang phối hợp từ xa với bệnh viện tuyến trung ương hiện nay. “Nếu mô hình thành công, chắc chắn sẽ nâng cao niềm tin của người dân vào cơ sở y tế”, ông Hiếu kỳ vọng.
Bà Nguyễn Thị Yến Nhi (Phó đoàn Bến Tre) cũng đánh giá mạng lưới y tế cơ sở hiện nay dù được bao phủ rộng khắp song chưa đáp ứng được nhu cầu, đặc biệt là trong đợt dịch Covid-19 vừa qua. Hệ thống y tế cơ sở quá tải, nguyên nhân chủ yếu là thiếu nhân lực, trang thiết bị, cơ sở vật chất; nhiều trạm y tế thiếu bác sĩ, nhiều người chuyển sang khu vực tư nhân hoặc đến các đô thị lớn.
Cùng với các lĩnh vực khác, ngành y cũng phải tinh giản biên chế, trong khi sinh viên mới ra trường rất ít người về công tác tại y tế cơ sở; điều kiện để lực lượng tại chỗ đi học nâng cao trình độ cũng rất khó khăn. “Với tình trạng trên, nếu không sớm có chính sách phù hợp thì 10-15 năm nữa, trạm y tế sẽ không có bác sĩ làm việc”, nữ đại biểu trăn trở.
Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi phát biểu tại hội trường, sáng 29/5. Ảnh: Media Quốc hội
Bà Yến Nhi cho rằng chính sách tiền lương, phụ cấp chế độ đãi ngộ, đối với cán bộ y tế hiện chưa tương xứng với thời gian, công sức học tập, lao động, điều kiện, môi trường làm việc. Trang thiết bị, môi trường làm việc cũng chưa tốt. Sinh viên ngành y học 6 năm với chi phí khá cao, gần 200 triệu đồng mỗi năm nhưng khi ra trường đi làm nhận lương 5 triệu đồng mỗi tháng. Tiền trực mỗi đêm 25.000 đồng, tiền ăn 15.000 đồng “rất khiêm tốn với công sức mà cán bộ y tế bỏ ra”.
“Chế độ chính sách như thế rất khó thu hút, giữ chân người làm y tế cơ sở và việc đào tạo cho đội ngũ nhân lực cơ sở rất khó khăn. Chính phủ, Bộ Y tế cần nghiên cứu, ban hành chế độ thu hút, giữ chân nhân viên y tế cơ sở”, Phó đoàn đại biểu Quốc hội Bến Tre đề nghị.
Đại biểu Trần Văn Tuấn (Phó đoàn Bắc Giang) lo lắng khi số bác sĩ làm việc tại tuyến xã ngày càng giảm do nghỉ hưu, thôi việc, chuyển công tác, nhưng tuyển dụng thay thế rất khó do thu nhập thấp. Ông đề nghị Chính phủ, Quốc hội quan tâm đầu tư tương xứng cho y tế cơ sở, y tế dự phòng và không nhất thiết phải tổ chức theo đơn vị hành chính.
“Từ thực tế ở Bắc Giang có trung tâm y tế tại các khu công nghiệp, sau hơn một năm hoạt động đã đạt được kết quả tích cực. Tuy nhiên, đây là mô hình mới, chưa hoàn thiện, mong Bộ Y tế hướng dẫn cho địa phương”, ông Tuấn nói.
Chiều nay, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại hội trường về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng.
Viết Tuân – Sơn Hà
